Vijf vragen aan Dick Barmentlo ‘Fiscus zet boetes vaker in als drukmiddel’

Een duidelijk zichtbare trend: de wetgever probeert naleving van formele belastingwetten, met name inlichtingen-verplichtingen, steeds vaker af te dwingen door boetes als drukmiddel in te zetten. En de fiscus maakt in de uitvoering in toenemende mate gebruik van de geboden mogelijkheden – die ook belastingadviseurs kunnen treffen. Dick Barmentlo (advocaat en partner bij FT-Advocaten en lid van de Commissie Beroepszaken en de sectie Formeel Belastingrecht van de NOB) licht het hoe en waarom toe.

Worden er vaker bestuurlijke boetes opgelegd?
‘Ja, de cijfers – afkomstig van Financiën – spreken voor zich. Voor alle duidelijkheid: een inspecteur heeft om een medeplegersprocedure te beginnen toestemming van het ministerie nodig. Sinds 2015 heeft Financiën in 26 gevallen een machtiging afgegeven om een Vierde Tranche-boete wegens medeplegen of feitelijk leidinggeven op te leggen. Er waren 33 personen bij betrokken: 18 medeplegers en 15 feitelijk leidinggevers. In 17 gevallen betrof het een boete aan een intermediair. Onontkoombare conclusie: het aantal afgegeven machtigingen voor het opleggen van Vierde Tranche-boetes neemt behoorlijk toe; de papieren-tijger-fase is voorbij.’

Het ministerie kan ook een machtiging afgeven om een vergrijpboete op te leggen op basis van artikel 67o AWR. Hoe zit dat precies?
‘Dan gaat het om een boete wegens medeplichtigheid, uitlokking of doen plegen. Financiën heeft tot nu toe drie machtigingen afgegeven om een dergelijke boete op te leggen – waarvan twee voor intermediairs. Niet veel dus, maar wat niet is kan nog komen. Artikel 67o AWR behoort namelijk tot het handhavingsinstrumentarium van Financiën. Het is een horizonbepaling, die per 1 januari 2014 is ingevoerd en die per 1 januari 2019 zou vervallen. Dat is echter niet gebeurd. De looptijd is met vijf jaar verlengd tot 1 januari 2024 en voor verdere verlenging moet evaluatie plaatsvinden. Financiën heeft zich een dergelijk handhavingsinstrument niet laten ontnemen. Ik denk dat we de komende periode ook hier een substantiële toename van het aantal afgegeven machtigingen zullen zien.’

Het Belastingplan 2020 bevat het voorstel om onherroepelijk vaststaande vergrijpboetes die aan medeplegende (belasting)adviseurs zijn opgelegd openbaar te maken. Dat past in de trend om boetes als drukmiddel in te zetten?
‘Ja, duidelijk. De staatssecretaris motiveert het plan overigens uitsluitend door te wijzen op het volgens hem bestaande publieke belang: iedereen moet weten dat er malafide beroepsbeoefenaars zijn die belastingontduiking of toeslagfraude faciliteren. Preventie en vergelding zijn officieel geen doel van de maatregel – het gaat alleen om de bescherming van het publiek. Wel een magere rechtvaardiging voor een toch vergaande maatregel: de naam van de bestrafte adviseur en andere gegevens blijven vijf jaar op de website van de Belastingdienst staan. Waarom? Is een boete opleggen niet genoeg? De NOB neemt in haar commentaar op het Belastingplan 2020 grote afstand van dit voorstel.’

Laat het Belastingplan 2020 nog meer tekenen zien van de trend om boetes in te zetten als drukmiddel?
‘Ja, het voorstel voor de invoer van een bronheffing op rente- en royaltybetalingen van een in Nederland gevestigde vennootschap aan een gelieerd lichaam in een laagbelastend land bevat de bepaling dat de bestuurders van de inhoudingsplichtige vennootschap aansprakelijk kunnen worden gesteld als de inhouding of de afdracht niet correct plaatsvindt. In die gevallen kan een boete worden opgelegd. De bronheffing gaat pas in 2021 in, maar een gewaarschuwd mens telt voor twee.’

Het formele belastingrecht wordt steeds belangrijker. Daartoe hoort ook procederen. Je bent al vele jaren een van de trainers bij de klassieker ‘Procesvoering voor NOB-leden’. Een aanrader?
‘Zonder meer. Op 30 en 31 januari 2020 kunnen ervaren NOB-leden die incidenteel een procedure voeren weer aan de training deelnemen. Het recept: een heel praktische insteek, maximaal twaalf deelnemers, een informele sfeer. De trainers – werkzaam of werkzaam geweest in de belastingadvieswereld, de rechterlijke macht en de Belastingdienst – hebben allen zeer ruime ervaring met procederen. Uiteraard komen ook de ontwikkelingen rond boetes aan de orde. Wie belangstelling heeft moet zich snel via de Persoonlijke Pagina inschrijven, want zoals gezegd: het aantal deelnemers is beperkt.’